Darowizna jest popularnym sposobem przekazywania majątku innym osobom, zarówno członkom rodziny jak i osobom trzecim.

Darowizna jest umową. Jako, że umowa to zgodne oświadczenie woli wszystkich stron, nikt nie może zostać obdarowany wbrew swojej woli. Stronami umowy darowizny są darczyńca i obdarowany. Nie zawsze będziemy chcieli podarować coś innemu człowiekowi – czasami będzie to fundacja czy stowarzyszenie. Podobnie w drugą stronę – darczyńcami za wyjątkiem osób fizycznych mogą być też osoby prawne, np. banki, fundacje itp.

Darowizna przeważnie polega albo na przeniesieniu na kogoś własności rzeczy (np. domu, samochodu, obrazu) lub zapłacie określonej sumy pieniężnej.

Darowizna to umowa nieodpłatna, dlatego obdarowany nie musi darczyńcy płacić za to, co od niego dostaje. Niemniej obdarowany ma pewne obowiązki. Jeżeli bowiem po wykonaniu darowizny darczyńca popadnie w niedostatek, obdarowany ma obowiązek, w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia, dostarczać darczyńcy środków, których mu brakuje do utrzymania odpowiadającego jego usprawiedliwionym potrzebom, albo do wypełnienia ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Obdarowany może jednak zwolnić się od tego obowiązku zwracając darczyńcy wartość wzbogacenia.

Darowizna może być także obciążona poleceniem. W umowie darowizny jest dopuszczalne obciążenie obdarowanego obowiązkiem oznaczonego działania lub zaniechania bez czynienia kogokolwiek wierzycielem (nie ma osoby, która może żądać spełnienia określonego świadczenia). Przedmiotem polecenia może być czynność czysto faktyczna (np. zbudowanie pomnika) lub prawna (np. zawarcie umowy najmu mieszkania z daną osobą). Polecenie nie musi prowadzić do efektu materialnego (np. treścią polecenia może być rozpoczęcie studiów przez obdarowanego).

Zaznaczam, że umową darowizny jest dawanie i przyjmowanie wszelkich prezentów, zarówno lizaka czy bukietu róż, jak i pieniędzy na wesele, skutera na urodziny itp.

Umowa darowizny powinna zostać zawarta w odpowiedniej formie. Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Dla oświadczenia obdarowanego ustawodawca nie zastrzegł żadnej ze szczególnych form, co oznacza że może zostać złożone w dowolnej formie. W razie niezachowania tych wymogów formalnych umowa jest nieważna.

UWAGA: Istnieje jednak jeden ważny wyjątek. Umowa darowizny mimo niezachowania wymaganej formy stanie się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostanie przez darczyńcę spełnione (dotyczy na przykład wręczania prezentów za wyjątkiem nieruchomości, czy pojazdów, ponieważ w urzędzie miasta trzeba wykazać, że jest się właścicielem określonego pojazdu).

W przypadku pojazdów warto sporządzić umowę darowizny na piśmie – tak sporządzona umowa będzie ważna i będzie podstawą do zarejestrowania pojazdu.

Jednakże należy także pamiętać, że czasem ze względu na przedmiot darowizny wymogi są jeszcze bardziej rygorystyczne. I tak, gdy przedmiotem darowizny jest nieruchomość dla oświadczeń obu stron wymagana jest forma notarialna. Dlatego powyższy wyjątek nie ma zastosowania do rzeczy, których sprzedaż wymaga aktu notarialnego.

Darowiznę można odwołać. Dopóki darowizna nie została jeszcze wykonana, darczyńca może odwołać darowiznę, jeśli jego stan majątkowy po zawarciu umowy uległ takiej zmianie, że darowizna nie mogłaby być wykonana bez uszczerbku dla własnego utrzymania lub bez uszczerbku na ciążących na nim obowiązkach alimentacyjnych.

Darczyńca ma uprawnienie do odwołania darowizny, także w przypadku rażącej niewdzięczności obdarowanego (np. w razie przemocy wobec darczyńcy, poniżania itp.) i to bez względu na to czy darowizna została już wykonana, czy nie.

Odwołanie darowizny następuje przez złożenie obdarowanemu oświadczenia woli o jej odwołaniu w formie pisemnej, może to być np. list wysłany obdarowanemu.

Ważną natomiast informacją dla obdarowywanych jest fakt, że darowizna podlega opodatkowaniu. Podatek płaci osoba obdarowana, chyba że przepisy zwalniają ją z tego obowiązku. Podatek zależy od tego, do której grupy podatkowej należą darczyńca i obdarowany. Osoby z najbliższej rodziny są zwolnione z podatku od darowizn (np. rodzice, dzieci, małżonek). Niemniej darowiznę zawsze trzeba zgłosić do urzędu skarbowego, chyba że akt notarialny sporządza notariusz.

Małgorzata Karolczyk-Pundyk
Forum Pokrzywdzonych Przez Państwo
tel. (+48) 781 729 460
http://www.forumpokrzywdzonych.pl/