Pracownik korzystający z urlopu bezpłatnego pozostaje w stosunku pracy, ale należy pamiętać, że okresu tego urlopu – zgodnie z art. 174 § 2 Kodeksu Pracy – nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Tym samym pracownik na „bezpłatnym” nie otrzymuje wynagrodzenia, nie nabywa też prawa do urlopu wypoczynkowego. Czas spędzony na urlopie bezpłatnym nie jest wliczany do stażu pracy, ani okresów, od których zależy długość okresu wypowiedzenia czy prawa do świadczeń społecznych.

Gdy urlop bezpłatny obejmował – jak najczęściej dzieje się w naszym zakładzie – jednego lub dwóch dni w miesiącu wynagrodzenie obniża się proporcjonalnie do liczby nieprzepracowanych dni, ale liczonych – uwaga – w stosunku do harmonogramowych dni roboczych w danym miesiącu. Przykładowo w grudniu 2013 początkowo zaplanowano 20 dni roboczych (pamiętajmy, że urlop udzielany jest w dni robocze), jednak pod koniec listopada zmniejszonych ich ilość do 16. Cztery robocze dniówki – za 20, 23, 30 i 31 grudnia 2013 – przeniesiono bowiem, w ramach obowiązującego okresu rozliczeniowego, na luty 2014. Tym samym pracownicy, którzy skorzystali z pakietu „1 plus 4” i wzięli jeden dzień urlopu bezpłatnego wynagrodzenie za grudzień mieli zmniejszone o 1/16, a nie 1/20, co w gotówce dawało kilkadziesiąt złotych różnicy. Przy wynagrodzeniu 4 tys. zł potrącenie za jeden dzień „bezpłatnego” wyniosło zatem 250 zł, a nie 200 zł; natomiast przy płacy 4,8 tys. zł – wypłata stopniała o 300 zł, a nie 240 zł. Słowem przesunięcie czterech dniówek na luty kosztowało w takim wypadku pracownika dodatkowe 50-60 zł i to niestety całkowicie zgodnie z prawem.

Co warto podkreślić jednocześnie zmalał ewentualny dodatek za nadgodziny w lutym 2014, w którym liczba dni roboczych wzrosła z 20 do 24. Tym samym dla zarabiającego 4,8 tys. zł podstawa naliczania dodatku za nadgodziny wyniosła 25 zł zamiast 30 zł za każdą godzinę – czyli w ciągu każdej dniówki minus 40 zł razy półtora albo dwa, w zależności od pory pracy w nadgodzinach.

Dlatego warto pamiętać, że w nadgodzinach finansowo opłaca się pracować w miesiącach, w których harmonogramowych dni roboczych jest mało (tak jak w grudniu 2013). Natomiast, gdy już bierze się urlopy bezpłatne, to najlepiej wtedy, gdy takich dni zaplanowano dużo. Niestety na przełomie minionego i bieżącego roku sytuacja była dokładnie odwrotna. Dlatego też przed wypisaniem wniosku o urlop bezpłatny zawsze dobrze policzyć, ile będzie on kosztował przy najbliższej wypłacie.

Dodatkowo warto pamiętać, że każdy dzień urlopu bezpłatnego oznacza w przyszłości niższą emeryturę – z punktu widzenie ubezpieczenia społecznego jest to bowiem swoista „czarna dziura”, ani dni składkowe (jak robocze), ani nieskładkowe (okresy zwolnień lekarskich, świadczeń rehabilitacyjnych, czy też otrzymywania zasiłków dla bezrobotnych). Mówiąc wprost za okres urlopu bezpłatnego przyszła emerytura – oczywiście pod warunkiem, że dożyjemy 67 lat – będzie wynosić okrągłe zero złotych.