Niedawna kontrola Państwowej Inspekcji Pracy (PIP) potwierdziła, że zmiany indywidualnych harmonogramów czasu pracy (grafików) pracowników utrzymania ruchu dokonywane były niezgodnie z obowiązującym prawem i naruszały nie tylko obowiązujące porozumienie z 2010 dotyczące systemu pracy w grupie UR, ale również kodeksowe zasady dotyczące czasu pracy. W efekcie inspektorzy PIP wobec winnych łamania prawa pracy rozpoczęli postępowanie mandatowe. Tymczasem bez problemu można było tego uniknąć, gdyż międzyzakładowa Solidarność GMMP od kilku miesięcy zwracała uwagę na niezgodne z prawem roszady i oznaczenia w grafikach pracowników UR.

Co więcej na obowiązek przestrzegania wspomnianego porozumienie – w szczególności w zakresie uzyskiwania pisemnego potwierdzenia zgody pracownika na zmiany jego harmonogramu czasu pracy – podkreślała także już wcześniej sama PIP w swoich wnioskach z kwietnia 2011. Mimo to szefowie UR obowiązek uzyskania zgody podwładnych na przesunięcia w obowiązujących harmonogramach ignorowali, a jednocześnie byli łaskawi przy planowaniu pracy przekraczać kodeksową normę mówiącą o średnio pięciodniowym tygodniu pracy. Żeby nie było wątpliwości – nie zlecali nadgodzin, dopuszczalnych w określonych prawem sytuacjach, lecz z góry planowali, że zatrudnieni w UR pracować będą dłużej niż wynika to z normy kodeksowej. A to nie są już szczególne potrzeby pracodawcy, pozwalające na nadgodziny, lecz zła organizacja pracy. Mówiąc najprościej szefów UR inspekcja pracy zamierza ukarać mandatami nie za nadgodziny, bo mieszając w harmonogramach tych starano się właśnie nie zlecać, lecz planowaniu dodatkowej (ponad kodeksową normę) pracy, która formalnie nadgodzinami nie była.

Żeby nie było wątpliwości, Kodeks Pracy (dokładnie jego art. 151¹) dopuszcza możliwość polecenia pracy w nadgodzinach, zarówno po normalnych godzinach pracy (z zachowaniem dobowego czasu odpoczynku), jak w dni wolne z tytułu średnio pięciodniowego tygodnia pracy w okresie rozliczeniowym, czyli w praktyce w soboty. W jednym i drugim przypadku w pierwszej kolejności za nadgodziny powinny być udzielane dni wolne – taką zasadę wprowadziła nowelizacja kodeksu obowiązująca od 1 stycznia 2004 – przy czym, gdy nadgodziny miały miejsce w szóstym dniu tygodnia, to termin takiego „oddawanego” wolnego musi być uzgodniony z pracownikiem (art. 151³ KP). Jeśli nie został ustalony do końca okresu rozliczeniowego, trzeba za nadgodziny zapłacić. Taka sama zasada obowiązuje, gdy pracodawca nie zdołał udzielić wolnego (w proporcji jeden do półtora) za nadgodziny przepracowane w „czarne dniówki”. Gdy bowiem kończy się okres rozliczeniowy mija możliwość rozliczania nadgodzin w naturze i pracownikowi należy się gotówka za dodatkową pracę, w czasie przekraczającym kodeksową normę.

Warto również zwrócić uwagę – co także podkreślili inspektorzy PIP – iż niedopuszczalne było i jest zmienianie harmonogramów UR tylko dlatego, że GLB przesunięto zmiany produkcyjne. Zgodnie bowiem z obowiązującym porozumieniem z 2010 dotyczącym czasu pracy UR nie może to być wyłączną przyczyną zmian w harmonogramach pracy zatrudnionych w tej grupie. Takie zasady zaakceptowała – własnoręcznym autografem – dyrekcja naszego zakładu, dlatego dobrze aby wszyscy je stosowali, chociażby z szacunku dla podpisu własnego szefa.