Zarówno ojciec, jak i matka maj? prawo do korzystania z uprawnień zwi?zanych z opiek? nad dzieckiem, czyli urlopu wychowawczego i zwolnienia od pracy na opiekę nad dzieckiem do lat 14.

Równouprawnienie w korzystaniu z urlopu wychowawczego czy też zwolnienia od pracy na opiekę nad dzieckiem rodzi jednak wiele problemów i w?tpliwo?ci.

Wychowawczy we dwoje

Na podstawie art. 186 par. 1 kodeksu pracy pracownik zatrudniony co najmniej 6 miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do 3 lat w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nie 4 roku życia. Do sze?ciomiesięcznego okresu zatrudnienia wlicza się poprzednie okresy zatrudnienia.

Z urlopu wychowawczego może korzystać zarówno mężczyzna, jak i kobieta. Istotnym warunkiem jest, by rodzic zatrudniony był co najmniej 6 miesięcy (nie jest więc konieczne, aby przez owe 6 miesięcy przez cały czas ?wiadczył pracę na rzecz pracodawcy). Do tego okresu wlicza się poprzednie okresy zatrudnienia na umowę o pracę, bez względu na wymiar czasu pracy, długo?ć przerw w zatrudnieniu czy sposób ustania stosunku pracy. Urlop wychowawczy może być wykorzystany najwyżej w 4 czę?ciach. Długo?ć każdej z nich zależy od pracownika. Może się tak zdarzyć, że pracownik złoży tylko jeden wniosek na 3 lata.

Oczywi?cie rodzice lub opiekunowie dziecka spełniaj?cy warunki do korzystania z urlopu wychowawczego nie mog? korzystać z niego razem. Od zasady jest jeden wyj?tek, który okre?la art. 186 par. 3 k.p.

Otóż w przepisie tym ustawodawca zezwolił na jednoczesne korzystanie z urlopu wychowawczego przez okres nieprzekraczaj?cy 3 miesięcy przez rodziców lub opiekunów dziecka. W takiej sytuacji do wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego doł?cza się o?wiadczenie pisemne drugiego z rodziców lub opiekuna, iż zamierza korzystać z urlopu. Wynika to z par. 2 ust. 6 rozporz?dzenia ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej w sprawie szczegółowych warunków udzielania urlopu wychowawczego.

W praktyce w?tpliwo?ci budzi problem jednoczesnego korzystania z urlopu wychowawczego oraz macierzyńskiego przez oboje z rodziców – pracowników w przypadku narodzin dziecka.

Teoretycznie jest to możliwe, ponieważ w k.p. nie ma przepisu wprost zakazuj?cego jednoczesnego korzystania z urlopu wychowawczego oraz macierzyńskiego przez oboje z rodziców. Należy jednak zwrócic uwagę, że pracownik ma prawo do urlopu wychowawczego w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, jak to wynika z art. 186 par. 1 k.p. W sytuacji jednoczesnego przebywania matki i ojca na urlopie macierzyńskim i wychowawczym byłoby to dla ojca utrudnione. W tym kontek?cie należy jednak pamiętać, że istnieje możliwo?ć jednoczesnego korzystania przez rodziców z urlopu wychowawczego na podstawie art. 186 par. 3 k.p. Musimy więc uznać, że k.p. dopuszcza sytuacje, kiedy to sprawowanie opieki przez ojca w czasie urlopu wychowawczego może być ograniczane przez drugiego z rodziców też przebywaj?cego na urlopie wychowawczym. Z jednoczesnym przebywaniem ojca na urlopie wychowawczym i matki na urlopie macierzyńskim mamy do czynienia w przypadku choroby matki podczas urlopu macierzyńskiego lub bezpo?rednio przed porodem.

WAŻNE
Prawo do korzystania ze zwolnienia na opiekę na dziecko przysługuje pracownikowi faktycznie je wychowuj?cemu, może to być zarówno dziecko własne, jak i przysposobione

Opieka jednoczesna

Na podstawie art. 188 k.p. pracownikowi wychowuj?cemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ci?gu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy na 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Co istotne, prawo to przysługuje zarówno kobiecie, jak i mężczyĽnie. Wynika to wprost z art. 1891 k.p., który mówi, iż jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie dziecka s? zatrudnieni z uprawnień okre?lonych w art. 148 pkt 3 k.p., art. 178 par. 2 k.p., art. 186 par. 1 i 2 k.p., art. 1861–1865 k.p., art. 1867 k.p. i art. 188 k.p. może korzystać jedno z nich. Tak więc pracownicy-mężczyĽni mog? także korzystać z tego uprawnienia. Prawo mężczyzn do korzystania ze zwolnienia od pracy na opiekę nad dzieckiem do lat 14 zostało potwierdzone także w par. 6 ust. 2 pkt c rozporz?dzenia ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach zwi?zanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika. Przewiduje on, że „akta osobowe pracownika składaj? się z 3 czę?ci i obejmuj? między innymi dokumenty dotycz?ce nawi?zania stosunku pracy oraz przebiegu zatrudnienia pracownika, w tym o?wiadczenie pracownika będ?cego rodzicem lub opiekunem dziecka, o którym mowa w art. 148 pkt 3, art. 178 par. 2 i art. 188 kodeksu pracy, o zamiarze lub o braku zamiaru korzystania z uprawnień okre?lonych w tych przepisach. Posłużenie się okre?leniem 'o?wiadczenie pracownika będ?cego rodzicem lub opiekunem dziecka' przez ustawodawcę pozwala przyj?ć, iż z prawa zwolnienia od pracy na opiekę nad dzieckiem do lat 14 mog? korzystać także pracownicy płci męskiej.

Nie zależy od stażu

Zwolnienie od pracy na opiekę przysługuje bez względu na liczbę dzieci pracownika dwa dni w roku. Nie zależy także od stażu pracowniczego w danym zakładzie pracy czy od jakichkolwiek innych warunków. Istotny jest więc tylko fakt wychowywania dziecka do okre?lonego wieku, czyli lat 14.

Prawo do korzystania ze zwolnienia na opiekę na dziecko przysługuje pracownikowi faktycznie je wychowuj?cemu, może to być zarówno dziecko własne, jak i przysposobione. Nie ma też znaczenia, czy partner pracownika (m?ż, żona) nie jest zatrudniony i sprawuje bezpo?redni? opiekę nad dzieckiem. W takiej sytuacji prawo do zwolnienia także przysługuje, a pracodawca nie może powoływać się na tak? sytuację i odmawiać udzielenia zwolnienia od pracy.

W sytuacji gdy oboje rodzice lub opiekunowie dziecka pracuj?, prawo do wykorzystania 2 dni zwolnienia przysługuje tylko jednemu z nich. Dopuszcza się jednak, aby każdy z nich mógł wykorzystać jeden dzień zwolnienia w danym roku kalendarzowym.

Korzystanie ze zwolnienia od pracy na opiekę nad dzieckiem do lat 14 nie wymaga przedłożenia pracodawcy za?wiadczenia o chorobie dziecka czy innego uzasadnienia wniosku o skorzystanie ze zwolnienia. Pracodawca musi go udzielić we wskazanym przez pracownika terminie. Odmowa udzielenia zwolnienia może być podstaw? wyst?pienia do s?du.

Pozostaje pytanie, czy jest możliwe skorzystanie ze zwolnienia przez oboje rodziców jednego dnia. Wydaje się że jest to dopuszczalne, gdyż w art. 188 k.p. nie zawarto sformułowań typu „osobista” czy „wył?czna” opieka nad dzieckiem.

ORZECZNICTWO SˇDU NAJWYŻSZEGO

---

Do okresu uprawniaj?cego do urlopu wychowawczego wlicza się poprzednie okresy zatrudnienia na umowę o pracę bez względu na wymiar czasu pracy, długo?ć przerw w zatrudnieniu czy sposób ustania stosunku pracy
– uchwała S?du Najwyższego z dnia 22 lutego 1979 r., V PZP 7/78, OSN 1979/5/85.

PODSTAWA PRAWNA
■ Rozporz?dzenia ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania urlopu wychowawczego (Dz.U. nr 230, poz. 2291).
■ Rozporz?dzenie ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach zwi?zanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz.U. nr 62, poz. 286 z póĽn. zm.).

[ żródło ] gazetaprawna.pl