Wymaganie przez przełożonych by podlegli im pracownicy „wskazywali” soboty, w które będą „odrabiać” dni wolne wywołało zrozumiałe wzburzenie zainteresowanych. Po pierwsze polskie prawo pracy nie zna bowiem pojęcia „odrabiania wolnego”, a po drugie wiele osób nie ma też co odrabiać.

To ostatnie dotyczy pracowników, którzy na początku września mieli zgodnie z otrzymanym harmonogramem pracować i byli do pracy gotowi, ale ze względu na przyczyny od siebie niezależne, a dotyczące pracodawcy, jej nie świadczyli. Pozostawali jednak do dyspozycji pracodawcy w miejscu przez niego wskazanym (na przykład w domu pod telefonem). Takie osoby nie miały bowiem żadnego wolnego, lecz – zgodnie z art. 81 Kodeksu pracy – przebywały na płatnym postoju (przysługuje im wynagrodzenie określone stawką miesięczną, w pełnej wysokości). Co więcej wspomniany postój jest traktowany jak dni robocze, gdyż zatrudniony do pracy był gotowy, zaś nie wykonywał jej z przyczyn dotyczących pracodawcy (którego obowiązkiem jest organizowanie pracy, niezależnie od wypadków losowych, takich jak awarie). Zatem przełożony oczekując „odrabiania wolnego” powinien w takim wypadku wskazać, kiedy to dzień wolny miał pracownik podczas kodeksowego postoju...

Nieco odmienna jest natomiast sytuacja pracowników, którym na początku września wpisano w harmonogramach dodatkowe dni wolne. Takim osobom pracodawca może ustalić w harmonogramie na następny miesiąc (do końca okresu rozliczeniowego, czyli w omawianym przypadku tylko jednym – w październiku) robocze dniówki w soboty, lecz z zachowaniem przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy w okresie rozliczeniowym. I to byłoby „odrabianie dni wolnych” w potocznym rozumieniu. Jednak nie może dodać takich roboczych sobót po sporządzeniu i przekazaniu harmonogramów pracownikom, gdyż oznaczałoby to zmianę tych harmonogramów, natomiast zgodnie z Porozumieniem z 28 marca 2017 w naszym zakładzie harmonogramy są niezmienne.

Wprawdzie pracodawca – powołując się na swoje „szczególne potrzeby” – może zlecić dodatkową pracę (czyli nadgodziny) w dzień harmonogramowo wolny, lecz gdy będzie to dzień wolny wynikający z przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, to powinien udzielić w zamian innego dnia wolnego w terminie uzgodnionym z pracownikiem. Jednak zwróćmy uwagę, że uzgodnienie ma dotyczyć terminu dnia wolnego, a nie roboczego...

Co zatem kiedy ten dodatkowy dzień wolny nie został uzgodniony (zwłaszcza, gdy niby miałby on być w lipcu)? Otóż wówczas organizując prace w harmonogramowo wolną sobotę pracodawca zleca godziny nadliczbowe, które może wprawdzie sam zrekompensować dodatkowym wolnym, ale w wymiarze o połowę wyższym, czyli stosunku 1:1,5.

I tu dochodzimy do sedna sprawy. Wprawdzie nie brakuje osób, którym bez problemu można udzielić wolnego w stosunku 1:1,5 – to jednak domagając się „wskazania” soboty do „odrobienia wolnego” oznacza mniej korzystne (1:1) rozliczenie dniówki pracownikom, którzy harmonogramowych wolnych dni mają mniej lub wcale. Byli bowiem na płatnym postoju, którego się nie odrabia.